Eén jaar coronacrisis: meer dan de helft van de jongeren ervaart financiële problemen

Nood aan financiële kennis vandaag hoger dan ooit

Het coronavirus houdt ons land – en de rest van de wereld – nog steeds stevig in haar greep. Alle Belgen worden getroffen, en ook jongeren krijgen het hard te verduren.

Dat levert veel onzekerheid en zorgen op.

Uit een bevraging van Febelfin in samenwerking met onderzoeksbureau Indiville blijkt dat:

• 61% van de jongeren vandaag financiële moeilijkheden ervaart ten gevolge van de crisis. Bij 1 jongere op 5 gaat het zelfs over zware financiële problemen.

• Door die moeilijke situatie is 34% van de jongeren regelmatig bang dat zijn/ haar bankkaart geweigerd zal worden in de winkel. 57% zegt dan weer niet of onvoldoende te kunnen sparen.

• Dit zorgt ervoor dat ongeveer de helft van de jongeren vandaag wakker ligt over zijn/ haar financiën.

• Jongeren die te kampen hebben met financiële problemen voelen zich minder betrokken bij hun geldzaken. Wie minder goed op de hoogte is van zijn/ haar financiële zaken houdt zich minder graag bezig met geldkwesties én heeft vaker geldproblemen. Op die manier komt een vicieuze cirkel tot stand.

• Het verhogen van de financiële kennis bij jongeren is vandaag belangrijker dan ooit. De impact en reikwijdte van de coronacrisis is ongezien. Door jongeren de nodige financiële kennis bij te brengen zullen ze in de toekomst beter opgewassen zijn tegen financiële tegenslagen.

Financiële educatie in de kijker plaatsen: dat is voor de 6e keer op rij het doel van de Week van het Geld van Wikifin (het programma financiële educatie van de FSMA, de Autoriteit voor Financiële Diensten en Markten) en Febelfin.

Al de hele week vinden er verschillende activiteiten plaats in het onderwijs, waaronder de geldquiz van Wikifin en Febelfin. In verschillende landen in Europa vinden soortgelijke initiatieven plaats onder de noemer van de European Money Week.

Een studie in samenwerking met onderzoeksbureau Indiville bij 2000 Belgen toont aan dat het financiële kennisniveau bij al onze landgenoten kan worden opgekrikt. Vooral bij jongeren is er nog ruime plaats voor verbetering.

Financiële kennis moet verder worden aangescherpt

Uit eerder onderzoek van Febelfin bleek al dat jongeren over het algemeen weinig weten over hun geldzaken.

Recent onderzoek bevestigt dat resultaat en wijst tegelijk op een breder maatschappelijk probleem: de gemiddelde financiële kennisscore van de Belg is slechts 6 op 10. Amper 35% heeft een goede financiële basisscore (tussen 8 en 10 op 10). 25% scoort gemiddeld (tussen de 6 en 7 op 10) en bij 40% is de financiële kennis ronduit slecht (tussen 0 en 5 op 10).

Bij jongeren (tussen 16 en 30 jaar oud) zwakt de score zelfs af naar 4,5 op 10. Jongeren geven aan het minst te weten over:

• Beleggen en beleggingsproducten
• Lenen en het aanvragen van een krediet
• Pensioen(sparen)
• Dagelijkse financiële administratie
• Budgetbeheer en het opstellen van een budgetplan

Opvallend: onze zelfevaluatie ligt, met 6,7 op 10, een stukje hoger dan het werkelijk gemiddelde.

Vooral jongeren (tussen 16 en 30 jaar oud) hebben de neiging zichzelf te overschatten, wat een probleem kan vormen als men te zelfverzekerd of te overmoedig wordt.

Daarnaast legt het onderzoek een belangrijk verschil tussen mannen en vrouwen bloot: vrouwen scoren minder sterk op het vlak van financiële kennis. Het verschil begint van jongs af aan (16- tot 19-jarigen) en wordt nooit helemaal goedgemaakt.

Waar meisjes amper nog voor jongens moeten onderdoen op vlak van leesvaardigheid, natuurwetenschappelijke kennis en rekenvaardigheid (uit de laatste PISA-cijfers), blijken mannen wel beter financieel onderlegd te zijn dan vrouwen.

Diploma en betrokkenheid hebben positieve invloed

Het behalen van een diploma blijkt een grote positieve impact te hebben op ons financiële kennisniveau. Wie over een Master diploma beschikt, scoort gemiddeld 7,6 op 10, terwijl iemand met een diploma hoger middelbaar onderwijs slechts 5,8 scoort.

Dit toont aan hoe belangrijk het is om financiële vaardigheden al vroeg in het onderwijspakket te integreren. We verbeteren onze financiële vaardigheden het meest als we tussen 16 en 30 jaar oud en tussen 31 en 49 jaar oud zijn. Daarna vlakt de kennisgroei af.

Ten slotte heeft ook de betrokkenheid met geldzaken een positieve invloed op financiële kennis: wie goed op de hoogte is van zijn/ haar financiële zaken houdt zich liever bezig met geldkwesties én heeft minder vaak geldproblemen.

Vandaag is 44% van de jongeren betrokken bij zijn/ haar geldzaken, terwijl dat voor de uitbraak van de coronacrisis slechts 33% was. De coronacrisis heeft er dus voor gezorgd dat jongeren vandaag bewuster met hun geldzaken omgaan.

Coronacrisis heeft niet te onderschatten impact op jongeren

Dat men de impact van de coronacrisis niet mag onderschatten, blijkt uit volgend cijfer: maar liefst 61% van de jongeren zegt vandaag financiële moeilijkheden te ervaren ten gevolge van de crisis. Bij 21%, ofwel 1 jongere op 5, gaat het zelfs om zware financiële problemen.

Ter vergelijking: een jaar geleden zei 45% van de jongeren in financiële moeilijkheden te zitten, waarvan 13% in zware problemen. Een jaar coronacrisis heeft er dus voor gezorgd dat heel wat meer jongeren financiële problemen ervaren.

Die moeilijke financiële situatie zorgt ervoor dat 34% van de jongeren regelmatig bang is dat zijn/ haar bankkaart in de winkel geweigerd wordt. Wat opvalt, is dat de groep die heel bang is (14%) gestegen is ten opzichte van vorig jaar (11%).

Ook het spaargedrag lijdt onder de financiële moeilijkheden. Zo zegt 57% van de jongeren vandaag niet of onvoldoende te kunnen sparen.

Dit zorgt er ook voor dat heel wat jongeren piekeren over hun financiële situatie. Ongeveer de helft van de jongeren zegt vandaag wakker te liggen van zijn/ haar financiële situatie. Ten opzichte van vorig jaar is dat een stijging van maar liefst 10%.

Jongeren die te kampen hebben met financiële problemen voelen zich minder betrokken bij hun geldzaken. Eerder onderzoek toonde al aan dat slechts 31% van de jongeren met financiële problemen betrokken is bij hun geldzaken, terwijl dat bij jongeren zonder financiële problemen stijgt naar 51% .

Er blijkt dan ook een sterke correlatie te bestaan tussen financiële kennis, betrokkenheid en geldproblemen: wie minder goed op de hoogte is van zijn / haar financiële zaken houdt zich minder graag bezig met geldkwesties én heeft vaker geldproblemen.

Op die manier komt een vicieuze cirkel tot stand.

Het verhogen van de financiële kennis bij jongeren is dan ook cruciaal. Zowel een goede financiële kennis als een hoge mate van betrokkenheid leiden tot minder geldzorgen en financiële problemen. Financiële kennis blijkt dan ook de sleutel om beter opgewassen te zijn tegen financiële tegenslagen, vandaag en later.

Nu is het moment om jongeren te ondersteunen

De coronacrisis heeft de wereld van jongeren flink overhoop gehaald. Hun toekomstperspectief is op meerdere vlakken veranderd: ze krijgen minder zakgeld van hun ouders, studentenjobs worden geannuleerd en ook hun eerste stappen op de arbeidsmarkt worden door de coronacrisis bemoeilijkt.

Het is vandaag meer dan ooit belangrijk om jongeren te motiveren en hen bewust te maken van het belang van een goede financiële basiskennis. Vandaag leggen we de basis voor hun financiële zelfredzaamheid op latere leeftijd.

Bij wie kunnen jongeren terecht?

Omgaan met geld en bankzaken leren jongeren hoofdzakelijk thuis (84%). Uit vorig onderzoek bleek dat maar liefst 70% van de jongeren in eerste instantie naar de ouders stapt bij vragen over geld. Bij jongeren tussen de 15 en 19 jaar oud stijgt dat zelfs tot 80%. Bij 20-plussers komt de bank in beeld .

Hoewel ouders het eerste aanspreekpunt zijn, praten ze niet vaak en vooral niet graag met hun kinderen over geld. Zeggen hoeveel je verdient, hoeveel je uitgeeft en hoeveel er op je spaarrekening staat, blijft een gevoelig thema. Nochtans is een open een eerlijk gesprek over geld de basis van een goede financiële opvoeding.

Hoe geef je als ouder het goede voorbeeld in geldzaken?

Check www.mijngeldenik.be

Niet alleen de ouders, maar ook de school kan een rol spelen in het bijbrengen van financiële kennis en het wegnemen van geldzorgen. Aan de ene kant is de school de ideale omgeving om jongeren betrouwbare informatie over geld aan te reiken.

Aan de andere kant kan het onderwijs een deel van de ongelijkheid wegnemen. Door financiële educatie in het opleidingstraject in te bouwen, starten jongeren op hetzelfde moment met het opbouwen van financiële kennis.

Het bijbrengen van financiële kennis is de maatschappelijke verantwoordelijkheid van verschillende spelers. Door samen te werken en gezamenlijke initiatieven uit te bouwen – zoals de geldquiz van Wikifin en Febelfin – kunnen we ervoor zorgen dat jongeren financieel vaardiger en sterker worden.

Karel Baert, CEO van Febelfin: "Financieel vaardig zijn betekent niet dat je een financiële techneut moet zijn. Het betekent wél dat je je uit de slag kan trekken in het dagelijkse leven.

Dat je vertrouwd bent met termen als rente, een debetkaart of inflatie. Dat je kan sparen en dat je bijvoorbeeld weet dat lenen ook geld kost. Deze kennis bouw je best van jongs af op. De geldquiz van Wikifin en Febelfin is een ludieke manier om geldzaken bespreekbaar te maken in de klas. We zijn dan ook fier om deel uit te maken van dit mooie project."